Συχνες Ερωτησεις

Η ψυχοθεραπεία, που συχνά αναφέρεται απλώς ως θεραπεία, είναι μια συνεργατική και δομημένη προσέγγιση για την αντιμετώπιση ενός ευρέος φάσματος συναισθηματικών, νοητικών και συμπεριφορικών ζητημάτων. Αποτελεί μια θεραπευτική σχέση μεταξύ ενός επαγγελματία ψυχικής υγείας (θεραπευτή) και ενός πελάτη ή ασθενή, με στόχο να βοηθήσει τον πελάτη να κατανοήσει καλύτερα τον εαυτό του, να διαχειριστεί τις προκλήσεις του και να επιτύχει θετικές αλλαγές στη ζωή του. Οι συνεδρίες διενεργούνται βάσει  δομημένου προγραμμάτος με τεχνικές που αποδεδειγμένα ενδείκνυνται για την κάθε περίπτωση. Διεξάγονται από αδειοδοτημένους και εκπαιδευμένους επαγγελματίες ψυχικής υγείας (π.χ. ψυχολόγους, ψυχιάτρους, κοινωνικούς λειτουργούς), ο καθένας από τους οποίους έχει τα ειδικά προσόντα και τις προσεγγίσεις του.

Η ψυχοθεραπεία ενσωματώνει ποικίλες θεραπευτικές τεχνικές και προσεγγίσεις, ανάλογα με τις ανάγκες του πελάτη και την εκπαίδευση του θεραπευτή. Ορισμένες κοινές προσεγγίσεις περιλαμβάνουν τη Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία (CBT), τη Διαλεκτική Συμπεριφορική Θεραπεία (DBT), την ψυχαναλυτική θεραπεία και την ανθρωπιστική θεραπεία, μεταξύ άλλων.

Υπάρχει σημαντικός όγκος ερευνών που υποστηρίζουν την αποτελεσματικότητά της στη θεραπεία διαφόρων καταστάσεων ψυχικής υγείας.

Συνολικά, η ψυχοθεραπεία είναι μια ευέλικτη και αποτελεσματική προσέγγιση για τη βελτίωση της ψυχικής υγείας και ευεξίας. Παρέχει έναν ασφαλή και εμπιστευτικό χώρο για τα άτομα να εξερευνήσουν τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις συμπεριφορές τους ενώ δουλεύουν με έναν εκπαιδευμένο επαγγελματία για να επιτύχουν θετικές αλλαγές στη ζωή τους.

Ο ψυχολόγος, ο ψυχοθεραπευτής, ο νευροψυχολόγος, ο σύμβουλος ψυχικής υγείας και ο ψυχίατρος είναι όλοι επαγγελματίες στον τομέα της ψυχικής υγείας, αλλά έχουν διαφορετικούς ρόλους, εκπαίδευση και τομείς εξειδίκευσης. Ακολουθεί μια ανάλυση των διαφορών τους:

1. Ψυχολόγος:
Ένας ψυχολόγος είναι κάτοχος πτυχίου τετραετούς φοίτησης στην ψυχολογία. Οι ψυχολόγοι εκπαιδεύονται να αξιολογούν, να διαγιγνώσκουν και να θεραπεύουν ένα ευρύ φάσμα ψυχικών και συναισθηματικών ζητημάτων. Παρέχουν θεραπεία, συμβουλευτική και ψυχολογικές μετρήσεις. Οι ψυχολόγοι συχνά χρησιμοποιούν θεραπευτικές προσεγγίσεις που βασίζονται σε στοιχεία (evidence based), αφού εκπαιδευτούν περαιτέρω σε αυτές, όπως η Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία (CBT), για να αντιμετωπίσουν συναισθηματικές και συμπεριφορικές ανησυχίες. Δεν μπορούν να συνταγογραφήσουν φάρμακα.

2. Ψυχοθεραπευτής:
Ο όρος «ψυχοθεραπευτής» είναι ευρύς και περιλαμβάνει μια σειρά επαγγελματιών ψυχικής υγείας, συμπεριλαμβανομένων ψυχολόγων, γιατρών, κοινωνικών λειτουργών και ενίοτε συμβούλων ψυχικής υγείας. Οι ψυχοθεραπευτές παρέχουν θεραπευτικές συνεδρίες ή συμβουλευτική σε άτομα, ζευγάρια και ομάδες. Η εκπαίδευση και η εξειδίκευσή τους μπορεί να ποικίλλουν ευρέως ανάλογα με τα ειδικά προσόντα και το υπόβαθρό τους.
Συνήθως κανείς παίρνει τον τίτλο του ψυχοθεραπευτή όταν έχει αποφοιτήσει από κάποια εκπαίδευση ψυχοθεραπευτικής προσέγγισης. Οι ψυχοθεραπευτές βοηθούν τους πελάτες να αντιμετωπίσουν συναισθηματικά, ψυχολογικά και διαπροσωπικά ζητήματα. Δεν μπορούν να συνταγογραφήσουν φάρμακα.

3. Νευροψυχολόγος:
Ο νευροψυχολόγος είναι ένας ειδικός που εστιάζει στη σχέση μεταξύ της λειτουργίας του εγκεφάλου και της συμπεριφοράς. Έχουν εκτεταμένη εκπαίδευση σε νευροψυχολογικές αξιολογήσεις και κατανοούν πώς οι νευρολογικές καταστάσεις ή οι εγκεφαλικοί τραυματισμοί μπορούν να επηρεάσουν τη γνωστική και συναισθηματική λειτουργία. Οι νευροψυχολόγοι συχνά συνεργάζονται με ασθενείς που αντιμετωπίζουν δυσκολίες όπως τραυματικές βλάβες στον εγκέφαλο, νευροεκφυλιστικές ασθένειες και άλλες νευρολογικές διαταραχές. Δεν μπορούν να συνταγογραφήσουν φάρμακα.

4. Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας:
Οι σύμβουλοι ψυχικής υγείας δεν είναι πάντα τελειόφοιτοι σχολών ψυχολογίας και άρα δεν έχουν άδεια ασκήσεως επαγγέλματος ψυχολόγου. Άτομα από διαφορετικά πεδία μπορούν να εκπαιδεύονται για να παρέχουν συμβουλευτική και θεραπεία σε άτομα και ομάδες. Συνεργάζονται με πελάτες σε θέματα όπως το άγχος, η κατάθλιψη, το στρες και τα προβλήματα σχέσεων. Οι σύμβουλοι ψυχικής υγείας μπορεί να έχουν μεταπτυχιακή ή μετεκπαιδευτική (σεμινάρια) φοίτηση στη συμβουλευτική ή σε συναφή τομέα. Δεν μπορούν να συνταγογραφήσουν φάρμακα.

5. Ψυχίατρος:
Ο ψυχίατρος είναι γιατρός που ειδικεύεται στη διάγνωση, τη θεραπεία και την πρόληψη ψυχικών ασθενειών. Οι ψυχίατροι έχουν άδεια να συνταγογραφούν φάρμακα και μπορούν να παρέχουν συνδυασμό διαχείρισης φαρμάκων και ψυχοθεραπείας εφόσον είναι εκπαιδευμένοι σε κάποια προσέγγιση. Έχουν τα προσόντα για τη θεραπεία σύνθετων ζητημάτων ψυχικής υγείας, συμπεριλαμβανομένων σοβαρών ψυχιατρικών διαταραχών, με ιατρική και βιολογική οπτική.

Ο νευροψυχολογικός έλεγχος είναι μια ολοκληρωμένη αξιολόγηση της νοητικής ικανότητας (δηλαδή της μνήμης, της προσοχής, των ικανοτήτων επίλυσης προβλημάτων), συναισθηματικής και συμπεριφορικής λειτουργίας που εστιάζει στη σχέση μεταξύ εγκεφάλου και συμπεριφοράς. Αυτός ο τύπος αξιολόγησης διεξάγεται από έναν νευροψυχολόγο ο οποίος είναι ειδικός στον τομέα και έχει εκπαιδευτεί να κατανοεί πώς οι λειτουργίες του  εγκεφάλου επηρεάζουν διάφορες πτυχές της ζωής ενός ατόμου. Συχνά χρησιμοποιείται για τη διάγνωση και τη διαχείριση νευρολογικών ή ψυχολογικών καταστάσεων.

Η Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Θεραπεία (CBT) είναι μια ευρέως εξασκούμενη και εμπειρικά τεκμηριωμένη ψυχοθεραπεία που εστιάζει στη σύνδεση μεταξύ των σκέψεων, των συναισθημάτων και των συμπεριφορών ενός ατόμου. Η CBT βασίζεται στην ιδέα ότι οι σκέψεις και οι πεποιθήσεις μας επηρεάζουν σημαντικά τα συναισθήματα και τις πράξεις μας. Είναι μια δομημένη, στοχοκατευθυνόμενη προσέγγιση που βοηθά τα άτομα να εντοπίσουν και να αμφισβητήσουν αρνητικά ή παράλογα μοτίβα σκέψης και να αναπτύξουν πιο υγιείς γνωστικές και συμπεριφορικές αντιδράσεις.

Υπάρχουν πολυάριθμες ερευνητικές μελέτες που υποστηρίζουν την αποτελεσματικότητά της στη θεραπεία ποικίλων προβλημάτων ψυχικής υγείας και συχνά θεωρείται θεραπεία εκλογής. Η δομημένη και βασισμένη σε δεξιότητες προσέγγισή της την καθιστά ελκυστική σε πολλούς πελάτες καθώς μπορεί να οδηγήσει σε θετικές αλλαγές σε σύντομο σχετικά χρονικό διάστημα.

Οι ψυχολόγοι βοηθούν σε ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, όπως άγχος, κατάθλιψη, προβλήματα σχέσεων, διαχείριση άγχους, τραύμα και προσωπική ανάπτυξη. Παρέχουν υποστήριξη, καθοδήγηση και παρεμβάσεις βασισμένες σε στοιχεία για να σας βοηθήσουν να αντιμετωπίσετε αυτές τις προκλήσεις.

Είναι μια καλή στιγμή να επισκεφτείτε έναν ψυχολόγο, όταν αντιμετωπίζετε συναισθηματικές, νοητικές ή συμπεριφορικές προκλήσεις που επηρεάζουν την ευημερία σας. Μπορεί να χρειαστείτε βοήθεια εάν αυτά τα ζητήματα προκαλούν στενοχώρια, παρεμβαίνουν στην καθημερινή ζωή ή επηρεάζουν τις σχέσεις σας.

Μπορείτε να επωφεληθείτε από έναν ψυχολόγο, εάν αντιμετωπίζετε συναισθηματική δυσφορία, δυσκολίες στη σχέση ή άλλες ψυχολογικές προκλήσεις που επηρεάζουν την ευημερία και την καθημερινή σας ζωή. Ακόμα και αν δεν υπάρχει κάποιο τρέχον πρόβλημα, το οποίο να αντιμετωπίζετε, ο ψυχολόγος μπορεί να σας βοηθήσει με την προσωπική σας ανάπτυξη, εφόσον αυτή είναι ένας στόχος για εσάς.

Μια τυπική συνεδρία θεραπείας διαρκεί συνήθως 45 έως 50 λεπτά, αλλά η διάρκειά της μπορεί να ποικίλει ανάλογα με τον θεραπευτή σας και το σχέδιο θεραπείας.

Η συχνότητα των συνεδριών ποικίλλει και συνήθως καθορίζεται με βάση τις ανάγκες σας. Το τυπικό, βάσει θεραπευτικών πρωτοκόλλων, είναι μία συνεδρία ανά εβδομάδα, εκτός αν συντρέχουν σημαντικοί λόγοι για πυκνότερες συναντήσεις. Προς την ολοκλήρωση της θεραπείας, οι συνεδρίες αραιώνουν προγραμματισμένα έως ότου διακοπούν.

Η πρώτη συνεδρία συχνά περιλαμβάνει μια αρχική αξιολόγηση και γνωριμία με τον θεραπευτή σας. Οι συνεδρίες συνεχίζονται με την λήψη του ιστορικού, τον καθορισμό στόχων και την εφαρμογή θεραπευτικών τεχνικών.

Οι ψυχολόγοι θέτουν ένα ευρύ φάσμα ερωτήσεων για να κατανοήσουν καλύτερα τις σκέψεις, τα συναισθήματα, τις συμπεριφορές και τις εμπειρίες σας. Αυτές οι ερωτήσεις είναι προσαρμοσμένες στις συγκεκριμένες ανησυχίες σας και μπορούν να περιλαμβάνουν ερωτήσεις σχετικά με το ιστορικό, τα συναισθήματα, τις διαπροσωπικές σας σχέσεις και τυχόν συμπτώματα που μπορεί να αντιμετωπίζετε.

Αν και υπάρχει κάποια επικάλυψη, η ψυχοθεραπεία συχνά ασχολείται με βαθύτερα συναισθηματικά και ψυχολογικά ζητήματα, ενώ η συμβουλευτική επικεντρώνεται σε συγκεκριμένα προβλήματα της καθημερινής ζωής, στη λήψη αποφάσεων και σε πρακτικές λύσεις.

Η διάρκεια της θεραπείας και ο χρόνος που χρειάζεται για να δείτε βελτίωση διαφέρει από άτομο σε άτομο και εξαρτάται από τους στόχους σας και τα ζητήματα που αντιμετωπίζετε. Ανεξαρτήτως του διαστήματος το οποίο θα χρειαστεί ώστε να γίνουν εμφανή τα αποτελέσματα της θεραπείας, αυτά τείνουν να έχουν μακροχρόνια ισχύ, παρέχοντάς σας δεξιότητες και γνώσεις για συνεχή ανάπτυξη.

Είναι φυσικό να έχετε ανησυχίες σχετικά με την αναζήτηση θεραπείας. Να θυμάστε ότι η ψυχική σας υγεία είναι προσωπική και σημαντική υπόθεση. Η ευημερία σας πρέπει να είναι η πρώτη σας προτεραιότητα και η αναζήτηση βοήθειας είναι μια θαρραλέα και σοφή απόφαση.

Η εμπιστευτικότητα είναι θεμελιώδης αρχή στη θεραπεία. Οι ψυχολόγοι είναι νομικά και ηθικά υποχρεωμένοι να προστατεύουν το απόρρητό σας. Οι πληροφορίες σας διατηρούνται εμπιστευτικές, εκτός εάν υπάρχει κίνδυνος για την ασφάλειά σας ή άλλων, οπότε και έρεται το απόρρητο μετά από ενημέρωσή σας.

Το θεραπευτικό συμβόλαιο είναι μια συμφωνία ανάμεσα σε εσάς και τον θεραπευτή σας, που περιγράφει τους στόχους, τα όρια και τις προσδοκίες της θεραπείας σας.

Έχετε την επιλογή να μοιραστείτε ό,τι σας κάνει να αισθάνεστε άνετα στη θεραπεία. Ωστόσο, η ανοιχτή και ειλικρινής επικοινωνία συνήθως οδηγεί σε καλύτερα αποτελέσματα.

Οι ψυχολόγοι δεν παίρνουν αποφάσεις για εσάς. Παρέχουν υποστήριξη, καθοδήγηση και εκμάθηση δεξιοτήτων, για να σας βοηθήσουν να κάνετε συνειδητές επιλογές και να διαχειριστείτε αποτελεσματικά τις προκλήσεις σας.

Η εύρεση του κατάλληλου ψυχοθεραπευτή περιλαμβάνει αρκετές μεταβλητές, όπως η εμπειρία του, η εξειδίκευσή του, η προσέγγισή του και το πόσο άνετα νιώθετε μαζί του. Ακόμα και το φύλο ή η ηλικία ενός θεραπευτή μπορεί να επηρεάσουν την συνεργασία σας. Μια αρχική συνάντηση, μπορεί να σας βοηθήσει να καταλάβετε αν σας ταιριάζει ο εκάστοτε θεραπευτής.

Οι συνεδρίες απομακρυσμένης θεραπείας μπορεί να είναι αποτελεσματικές και βολικές, προσφέροντας προσβασιμότητα και ευελιξία. Η αποτελεσματικότητα εξαρτάται από τη μορφή και τη φύση των θεμάτων που αντιμετωπίζονται, καθώς και τον βαθμό εξοικείωσης, που, τόσο ο θεραπευτής, όσο και ο πελάτης, διαθέτουν με την τεχνολογία. Υπάρχει μεγάλος όγκος ερευνών που υποστηρίζει ότι η αποτελεσματικότητά τους είναι ίση με αυτή των δια ζώσης συνεδριών.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, η οικογένεια ή οι φίλοι μπορεί να συμμετέχουν σε συνεδρίες θεραπείας με σκοπό την λήψη επιπρόσθετων πληροφοριών σχετικά με το υποκείμενο πρόβλημα. Αυτό συζητείται και σχεδιάζεται με τον θεραπευτή σας, και πραγματοποιείται μόνο εφόσον συμφωνείτε εσείς οι ίδιοι. Σε περιπτώσεις συμβουλευτικής γονέων, θεραπείας ζεύγους ή ομαδικών θεραπειών, τα άτομα αναφοράς πρέπει να παρίστανται σε όλες τις συνεδρίες.

Η θεραπεία παρέχει μια ουδέτερη και επαγγελματική οπτική, σε συνδυασμό με τεχνικές που βασίζονται σε θεωρίες και εμπειρικά δεδομένα, για την αντιμετώπιση σύνθετων συναισθηματικών και ψυχολογικών προκλήσεων. Οι οικείοι μας συνήθως έχουν πιο συναισθηματικό τόνο στις συμβουλές που δίνουν και μπορεί να παραμερίζουν πτυχές σημαντικές για εμάς. Αν μη τι άλλο, μπορεί να είναι και οι ίδιοι μέρος του προβλήματος που μας απασχολεί.

Έχετε το δικαίωμα να τερματίσετε τη θεραπεία ανά πάσα στιγμή. Συνιστάται να συζητήσετε αυτήν την απόφαση με τον θεραπευτή σας, για να εξασφαλίσετε ένα σωστό συμπέρασμα, να αντιμετωπίσετε τυχόν ανησυχίες και φυσικά να γίνει «κλείσιμο» θεραπείας.

Εάν ο θεραπευτής σας πιστεύει ότι η θεραπεία δεν είναι πλέον ωφέλιμη, θα συζητήσει τους λόγους και θα προσφέρει εναλλακτικές συστάσεις ή παραπομπές.

Δεν είναι απαραίτητο ότι όλοι οι θεραπευόμενοι θα χρειαστεί να λάβουν παράλληλα και φαρμακευτική αγωγή. Εφόσον κριθεί απαραίτητο, ο θεραπευτής θα το συζητήσει με τον θεραπευόμενο και στην συνέχεια θα τον προτρέψει να απευθυνθεί και σε κάποιον ψυχίατρο, ώστε να εφαρμοστεί ένα εξατομικευμένο σχέδιο θεραπείας.

Η απόφαση να πάρει κανείς φάρμακα είναι δική του. Ο θεραπευτής σας μπορεί να σας βοηθήσει να κάνετε μια τεκμηριωμένη επιλογή και να εξερευνήσετε εναλλακτικές λύσεις, εάν έχετε ανησυχίες. Αν κριθεί απαραίτητη συνθήκη η φαρμακοθεραπεία, ώστε να επωφεληθείτε από την ψυχοθεραπεία, ο θεραπευτής ενδέχεται να συζητήσει τον τερματισμό της συνεργασίας σας, αν δεν επιθυμείτε να λάβετε αγωγή.